Soạn văn bản đồ dẫn đường lớp 7 (Da-ni-en Got -li-ép)

Hình thức thể hiện của văn bản nghị luận rất phong phú và đa dạng: Có thể thể hiện dưới dạng một bài viết thông thường mở bài, thân bài, kết bài; có thể thể hiện dưới hình thức là một bài báo; có thể thể hiện dưới dạng một câu chuyện; có thể thể hiện dưới dạng một lá thư….

Tất cả các hình thức ấy có tác dụng giúp cho văn bản thêm sinh động, hấp dẫn.

Nêu vấn đề nghị luận:

– Vấn đề nghị luận: Đối tượng được đưa ra để bàn luận.

– Cách nêu vấn đề nghị luận:

+ Trực tiếp: Giới thiệu trực tiếp vấn đề nghị luận và chỉ rõ sự cần thiết của vấn đề bàn luận.

+ Gián tiếp: Dẫn dắt vấn đề, giới thiệu vấn đề và chỉ rõ sự cần thiết của vấn đề bàn luận.

Triển khai vấn đề nghị luận:

Để triển khai vấn đề nghị luận người viết bàn luận từng khía cạnh của vấn đề, bàn luận tính đúng sai của vấn đề.

– Mỗi một khía cạnh bàn luận (ý) thường được khiển khai thành một đoạn văn, trong đoạn văn thường có câu văn thể hiện ý kiến (luận điểm).

– Để triển khai minh triết vấn đề nghị luận người viết cần kết hợp chặt chẽ giữa lí lẽ và bằng chứng cùng các phương tự sự, biểu cảm.

– Ý kiến: mới mẻ, sâu sắc, toàn diện, giúp người đọc có thái độ đúng trước vấn đề bàn luận. – Lí lẽ: chặt chẽ, gần gũi với những quy luật chung của đời sống.

– Bằng chứng: con người, sự kiện, sự việc có thực trong cuộc sống.

– Khi triển khai vấn đề nghị luận, người viết luôn thể hiện rõ quan điểm của bản thân một cách rõ ràng và hướng tới thuyết phục người đọc đồng thuận với quan điểm của mình.

Khẳng định vấn đề đang bàn luận:

– Để khẳng định vấn đề đang bàn luận có hai cách:

+ Khẳng định ý nghĩa của vấn đề một cách tóm lược.

+ Khẳng định vấn đề đang bàn luận và gợi bài học hay suy ngẫm đối thoại trong người đọc.

– Khẳng định vấn đề đang bàn luận cần có sự hỗ ứng với phần giới thiệu vấn đề.

+ Mở đầu là lời chào thân mật: Sam thương yêu

+ Trong toàn bộ văn bản là lời tâm sự của ông.

⇒ Hình thức này vừa góp phần giúp người viết trực tiếp bộc lộ ý kiến, thái độ, cách đánh giá của mình về vấn đề cần bàn luận, vừa thuyết phục được người đọc bởi tình cảm chân thành.

– Tác giả không trực tiếp giới thiệu vấn đề một cách trực tiếp mà nêu vấn đề một cách gián tiếp: kể lại một câu chuyện tìm chìa khóa của một người đàn ông sau đó mới nêu vấn đề:

+ Câu chuyện tìm chìa khóa của một người đàn ông với những hành động hết sức kì khối và cách giải thích: Tìm chìa khóa dưới ngọn đèn đường mặc dù lần cuối cùng anh ta nhìn thấy chiếc chìa khóa là ở cạnh cửa ra vào.

+ Từ cách tìm chìa khóa kì lạ này, tác giả đã đưa ra đánh giá của mình: Sam, ông chợt nhớ lại câu chuyện ngụ ngôn này khi nghĩ tới những tấm bản đồ dẫn đường cho chúng ta. Rất nhiều khi chúng ta tìm kiếm câu trả lời nơi sáng sủa, trong khi cái chúng ta cần là phải bước vào bóng tối. Tác giả không đồng tình với suy nghĩ của anh chàng. Tác giả đã đưa ra quan điểm của mình rằng: Trong cuộc sống, mỗi con người cần tự lựa chọn con đường của mình, đừng luôn luôn bị những định kiến, những quan niệm: cứ chỗ sáng mới tìm thấy đồ mà cần bước vào bóng tối. Có nghĩa là cần có sự linh hoạt, toàn diện khi tìm ra “chìa khóa” của mình.

– Việc dùng một câu chuyện để dẫn dắt vào vấn đề nghị luận có rất nhiều tác dụng: làm cho văn bản hay hơn, hấp dẫn hơn, hàm súc hơn.

Ý kiến 1: Tấm bản đồ là cách nhìn về cuộc đời, con người.

– Câu văn thể hiện ý kiến: Tấm bản đồ dẫn đường là cách nhìn về cuộc đời này, bao gồm cả cách nhìn về con người.

– Lí lẽ:

+ Cách nhìn nhận về cuộc đời và con người sẽ hình thành ở mỗi chúng ta được truyền từ bố mẹ, được điều chỉnh theo hoàn cảnh sống, theo tôn giáo hay kinh nghiệm bản thân.

+ Có hai cách nhìn cuộc đời và con người trái ngược nhau:

• Bản đồ cảnh báo: Cuộc đời này hết sức hiểm nguy, phải chiến đấu hết sức mới mong sống sót; Cuộc sống chỉ toàn những chuỗi lo âu, đau khổ, còn niềm vui thì hiếm hoi và dễ dàng vụt mất như cánh chim trời.
• Bản đồ chỉ dẫn: Bản chất của con người đều tốt cả. Càng thân thiết với nhiều người bao nhiêu càng tốt cho bản thân ta bấy nhiều; Cuộc sống là một món quà quý mà chúng ta phải trân trọng.

+ Hai cách này sẽ dẫn đến họ đi theo những con đường khác nhau, cảm nhận về cuộc sống rất khác biệt.

– Bằng chứng:

Câu chuyện của ông: về cách nhìn nhận cuộc đời khác nhau giữa ông và mẹ ông và đã dẫn đến hai quan điểm sống khác nhau.

– Cách thức triển khai:

+ Câu văn thể hiện ý kiến của người viết trong đoạn văn nằm ở ngay đầu đoạn văn: Mẹ tôi không phải không có lí khi đòi hỏi tôi phải lấy người khác làm chuẩn mực nơi theo.

+ Lí lẽ và bằng chứng có mối lên hệ chặt chẽ với nhau, được kết hợp nhuần nhuyễn, song hành cùng nhau để cùng làm

lẽ đưa ra đều được làm sáng tỏ ý kiến. Mỗi lí sáng tỏ bằng các bằng chứng xác đáng. (Lí lẽ: Trên đời, mọi người giống nhau nhiều lắm. Bằng chứng: Ai chẳng muốn thông minh, giỏi giang? Ai chẳng muốn được tin yêu, tôn trọng? Ai chẳng muốn thành đạt? Lí lẽ: Thành công của người này có thể là niềm ao ước của người kia.)

* Ý kiến 2: Tấm bản đồ là cách nhìn nhận về bản thân

– Câu văn nêu ý kiến: Sam à, tấm bản đồ này còn bao gồm cả cách nhìn nhận về bản thân chúng ta nữa.

– Lí lẽ:

+ Đặt ra hệ thống câu hỏi để triển khai ý “nhìn nhận về bản thân”: Tôi có phải là người đáng yêu? Tôi có giàu có, có thông minh? Tôi có quá yếu đuối và dễ dàng bị người khác làm cho tổn thương? Khi gặp khó khăn, tôi sẽ gục ngã, hay chiến đấu một cách ngoan cường?

+ Lí giải: Từng câu trả lời cho những câu hỏi trên sẽ là từng nét vẽ tạo nên hình dáng tấm bản đồ mà chúng ta mang theo trong tâm trí mình.

+ Bằng chứng: Câu chuyện về chính cuộc đời ông. Sau vụ tai nạn, ông có thay đổi đáng kể từ đó hiểu mình là ai, ý nghĩa cuộc sống là gì?

– Cách thức triển khai:

+ Câu văn nêu ý kiến chính của người viết nằm ở đầu các đoạn văn. Ý kiến đảm bảo mới mẻ, toàn diện, sâu sắc.

⇒ Người viết triển khai hết lí lẽ rồi mới đưa bằng chứng. Lí lẽ đảm bảo; chặt chẽ, logic, gần gũi, phù hợp với quan điểm chung.

⇒ Bằng chứng là sự việc, con người có thực trong cuộc sống.

+ Cách triển khai hệ thống lí lẽ, dẫn chứng của hai ý kiến vô cùng linh hoạt, hợp lí: Trong ý kiến thứ nhất đưa lí lẽ bằng cách giải thích một cách cụ thể, tường minh ý kiến; Trong ý kiến thứ hai, người viết lại đưa ra hệ thống câu hỏi nhằm làm rõ ý kiến sau đó mới giải thích ý kiến.

⇒   Cách lập luận chặt chẽ, linh hoạt. Hệ thống lí lẽ, dẫn chứng chân thực, thuyết phục.

* Quan điểm, thái độ của người viết:

– Người thể hiện thái độ không đồng tình với cách thực hiện “chỉ dẫn” một cách máy móc của người đàn ông trong câu chuyện nói riêng và của tất cả mọi người nói chung.

– Khẳng định vấn đề và rút ra bài học

– Tác giả đã trực tiếp khẳng định vấn đề bằng  lời khuyên chân thành của ông dành cho cháu:

+ Ông muốn cháu tự tìm kiếm tấm bản đồ cho mình. Tấm bản đồ ấy “cháu” phải tự vẽ bằng chính kinh nghiệm của mình.

Và mong muốn của ông dành cho cháu trong tương lai: Cháu có thể đối mặt với cuộc đời mình một cách hiên ngang, mạnh mẽ, bởi cháu đã có tất cả những điều cháu cần trong tấm bản đồ dẫn đường của mình.

Qua đó gợi bài học, suy ngẫm cho người đọc:

+ Mỗi người đều cần tìm kiếm cho mình tấm bản đồ, bởi mỗi người sẽ có những hành trình riêng, kinh nghiệm, cách nhìn nhận riêng.

+ Mỗi người đều cần phải biết tự chủ, tự chịu trách nhiệm về cuộc đời mình.

+ Hãy nhìn nhận cuộc đời bằng trái tim yêu thương, cái nhìn đa diện.

=> Cách kết thúc vấn đề ngắn gọn, súc tích có tính mạch lạc, hô ứng với phần giới thiệu.