Soạn bài Lễ rửa làng của người Lô Lô ngắn nhất
Soạn bài Lễ rửa làng của người Lô Lô ngắn nhất sẽ giúp các em hiểu thêm về nghi lễ rửa làng. Nghi lễ này không chỉ là một nét văn hóa độc đáo mà còn thể hiện tinh thần cộng đồng mạnh mẽ, tình yêu với thiên nhiên và niềm tin vào sự tái sinh, tinh khiết.
Qua bài soạn văn “Lễ rửa làng của người Lô Lô” dưới đây, chúng ta sẽ cùng khám phá và tìm hiểu sâu hơn về ý nghĩa cũng như cách thức tổ chức lễ rửa làng của người Lô Lô, một dân tộc thiểu số ít ỏi nhưng sở hữu bản sắc văn hóa phong phú và đặc sắc.
I. Khái quát chung
1. Tác giả
Văn bản Lễ rửa làng của người Lô Lô của tác giả Phạm Thùy Dung được đăng tải trên tạp chí Di sản, tháng 12/ 2019, tr.22-24.
2. Thể loại
Văn bản Lễ rửa làng của người Lô Lô thuộc văn bản giới thiệu về một lễ tục có nhiều hoạt động cụ thể được thực hiện theo những quy định chặt chẽ.
3. Bố cục
Bố cục của văn bản gồm 3 phần:
- Phần 1: Người Lô Lô là một trong những dân tộc thiểu số có dân số ít nhất tại Việt Nam….. có lễ rửa làng rất độc đáo, thú vị: Giới thiệu lễ rửa làng của người Lô Lô.
- Phần 2: Lễ rửa làng có tên gọi là lễ mừng ngô mới,….bù lại vào lễ cúng đã bị họ làm mất thiêng: Quá trình chuẩn bị và hành lễ rửa làng.
- Phần 3: Với nghi thức độc đáo như trên, lễ rửa làng của người Lô Lô được coi là tín ngưỡng dân gian và nét đẹp truyền thống góp phần làm giàu có thêm cho bản sắc của cộng đồng dân tộc thiểu số Việt Nam: Ý nghĩa của phong tục.
II. Đọc hiểu văn bản Lễ rửa làng của người Lô Lô
1. Đọc hiểu các yếu tố cấu thành văn bản thông tin: Giới thiệu về một hoạt động lễ tục trong văn bản “Lễ rửa làng của người Lô Lô”
1.1. Văn bản giới thiệu về một hoạt động lễ tục cũng là văn bản thông tin vì thế nên cũng có đầy đủ các đặc điểm của văn bản thông tin nói chung:
| Các yếu tố | Thể hiện trong văn bản |
| Nhan đề | Nhan đề: Lễ rửa làng của người Lô Lô
+ Nhan đề có từ “lễ” cho người đọc biết đây là văn bản thuộc kiểu văn bản giới thiệu một lễ tục. + cụm từ “rửa làng” hé mở cho người đọc hiểu phần nào ý nghĩa của hoạt động lễ tục: không gian sống cần được tẩy rửa định kì. + cụm danh từ “người Lô Lổ” cho biết cụ thể đây là lễ tục của dân tộc nào. => Cung cấp cho người đọc những thông tin về thể loại, nội dung chính. |
| Sa-po | Đoạn văn: Khi xong xuôi mùa vụ, đồi núi thênh thang, người Lô Lô lại nghĩ tới việc tổ chức lễ rửa làng vào một ngày đẹp trời với những ước vọng tốt lành cho cuộc sống ấm no là Sa-pô của văn bản, vì: + Đoạn văn được đặt ngay sau nhan đề, được in nghiêng để đánh dấu.
+ Đoạn văn giới thiệu ngắn gọn về thời điểm và ý nghĩa của việc tổ chức lễ rửa làng của người Lô Lô. – Sa –pô thâu tóm, giới thiệu nội dung của văn bản: Giới thiệu phong tục rửa làng của người Lô Lô. |
| Đoạn văn | Văn bản được cấu tạo bởi 6 đoạn văn. Mỗi đoạn văn thể hiện một ý tương đối hoàn chỉnh tập trung làm rõ thông tin khái quát nêu ra ở nhan đề.
– Đoạn 1: Giới thiệu thông tin: Giới thiệu lễ rửa làng của người Lô Lô. – Đoạn 2: Ý nghĩa của tên gọi, thời điểm diễn ra lễ rửa làng của người Lô Lô và những việc cần chuẩn bị cho ngày lễ. – Đoạn 3: Miêu tả chi tiết thành phần chính tổ chức lễ rửa làng của người Lô Lô và các đồ lễ cần có – Đoạn 4: Miêu tả cụ thể các hành động của các bên tham dự lễ rửa làng của người Lô Lô. – Đoạn 5: Những tác động tinh thần tích cực của lễ rửa làng của người Lô Lô và những quy định nghiêm ngặt về hoạt động sau lễ – Đoạn 6: Khẳng định ý nghĩa của lễ rửa làng của người Lô Lô. – Đoạn 7: Vai trò của con người đối với sự sống trên Trái Đất – Đoạn 8: Chúng ta đều thuộc về vòng đời bất tận. |
| Tranh ảnh | – Văn bản sử dụng một hình ảnh minh họa trong văn bản
– Hình ảnh minh họa trong văn bản minh họa cho hoạt động kết thúc lễ xin để chuẩn bị vào lễ chính ngày hôm sau. => Hai hình ảnh giúp người đọc dễ dàng hình dung được nội dung thông tin cung cấp, dễ nhớ, gợi cảm xúc cho người đọc. |
| Số liệu | Để làm tăng độ chính xác cho thông tin, tác giả đã sử dụng nhiều số liệu:
+ Thời điểm tháng 5 hoặc tháng 6 âm lịch: Làm rõ thông tin về thời gian diễn ra lễ tục. + 9 ngày sau người lạ mới được bước vào làng: Làm rõ quy định nghiêm ngặt về hoạt động sau ngày lễ chính và từ đó nổi bật hơn ý nghĩa của lễ tục. |
1.2. Thông tin chính về lễ rửa làng của người Lô Lô
| Thời gian | • Khi mùa vụ, đồi núi thênh thang nên người Lô Lô tổ chức lễ rửa làng để cầu sự may mắn và tốt lành
• Cứ ba năm một, vào thời điểm tháng 5 hoặc tháng 6 âm lịch người Lô Lô ngồi lại cùng nhau, chọn ngày tổ chức lễ rửa làng. |
| Chuẩn bị | • Những lễ vật được chuẩn bị gồm: thẻ hương, chén nước, giấy trúc và con gà trống. Thầy cúng sẽ thắp hương và đặt giấy trúc cùng chén nước dưới góc nhà để khấn xin tổ tiên đồng ý cho tổ chức lễ rửa làng. |
| Ý nghĩa | • Đoàn người thực hiện lễ cúng cùng nhau đi khắp các nhà với trống chiêng từng bừng nhằm xua đuổi tà khí. Đồ lễ có hai con dê, một con gà trống trắng, rượu ngô, hạt ngô, cỏ, kiếm gỗ, kiếm sắt, ba cành Diễn biến lau, ba cảnh đảo, ba cảnh mận, miếng vải đỏ, đôi sừng trâu và cây tre to…
• Trên hành trình đi qua làng bản, sẽ có hai người dắt hai con dê. Những người còn lại thì vác cây… Tới nhà nào, gia chủ nơi đó phải chuẩn bị sẵn hình nhân cùng hai bó củi… với thái độ cung kính, thành khẩn. |
| Diễn biến | • Sau lễ mọi người thấy tin tưởng vào tương lai tươi sáng phía trước. Đây được coi là một tín ngưỡng dân gian, một nét đẹp văn hóa độc đáo. |
+ Các thông tin này hướng tới mục đích giới thiệu với người đọc về một nghi lễ lạ và ý nghĩa của người Lô Lô. Với ý thức luôn làm tươi mới, thanh sạch không gian sinh tồn của mình, qua lễ tục này, người Lô Lô đã tạo nên một giá trị văn hóa thực sự đáng quý, cần được lưu giữ, phát huy.
2. Cách triển khai thông tin trong văn bản “Lễ rửa làng của người Lô Lô”
– Triển khai theo trật tự thời gian và theo trình tự đi từ loại đối tượng này đến đối tượng khác:
+ Thời gian và giai đoạn chuẩn bị lễ hội: đoạn 1, 2 trong văn bản.
+ Giai đoạn lễ hội chính: Đoạn 3, 4 trong văn bản.
+ Giai đoạn sau lễ hội: Đoạn 5 trong văn bản.
– Triển khai theo trình tự đi từ loại đối tượng này đến loại đối tượng khác:
Trong các giai đoạn, người viết đã trần thuật một cách tỉ mỉ từng việc làm, hành động theo trình tự nghi thức diễn ra trong lễ rửa làng. Trong mỗi giai đoạn có nhấn mạnh những điểm lạ về lễ vật và cách thức tiến hành.
2.1. Phần mở đầu
Giới thiệu khái quát về dân tộc Lô Lô: Đây là dân tộc thiểu số có dân số ít nhất tại Việt Nam, cư trú chủ yếu ở Hà Giang và Cao Bằng; người Lô Lô có tính cộng đồng rất rõ nét; các ngày lễ tiêu biểu của người Lô Lô: lễ nhảy cây; lễ cầu mưa; lễ thờ thần đá; lễ rửa làng,….
2.2. Nét đặc sắc trong lễ rửa làng của người Lô Lô
a. Trước buổi lễ chính:
Thời điểm diễn ra lễ rửa làng: ba năm một lần vào thời điểm tháng 5 và tháng 6 âm lịch.
– Lễ xin tổ tiên đồng ý cho tổ chức lễ rửa làng:
+ Lễ vật: thẻ hương, chén nước, giấy trúc và con gà trống.
+ Hành lễ: Thầy cúng sẽ thắp hương rồi đặt giấy trúc và chén nước xuống góc nhà để khấn xin tổ tiên đồng ý cho tổ chức lễ rửa làng. Khi thầy cúng bọc tờ giấy trúc lên chén nước mà nước trong chén không bị thấm hoặc đổ ra ngoài là lễ linh nghiệm.
b. Trong buổi lễ chính:
Hoạt động được thực hiện theo đoàn người có tổ chức và thực hiện theo các luật lệ: Diễu hành trong làng với các đồ lễ, dụng cụ cần thiết; tiếp đón đoàn diễu hành. Trong khi trần thuật cách hoạt động này, người viết miêu tả tỉ mỉ các hoạt động, nhấn mạnh các ý nghĩa của hoạt động hoặc vật dụng dùng trong lễ tục: Theo tiếng chiêng trống vang động, tà khí sẽ sợ hãi mà bay xa; Cây tre dài trước đó đã được đục miệng ở đoạn giữa và đổ đầy đất vào, sau đó cắm hình nhân bằng giấy màu (được cắt theo kiểu đang giơ tay lên van xin, thể hiện cho sự sợ hãi của hỗn ma với người dân) rồi cắm hương theo đọc ở giữa cây tre giả làm con ngựa…..
Sau hoạt động lễ thực hiện theo luật lệ nghiêm ngặt là các hoạt động ngoài luật lệ: tụ tập vui chơi, uống rượu… Các cô gái trong bản nhân dịp này diện những bộ váy áo đẹp được thêu thùa cầu kì, trên đầu đội những chiếc khăn điệu đà, làm dáng, túm tụm bên nhau vui vẻ nói cười. Các chàng trai phấn khởi lớn giọng chúc tụng nhau chén rượu nồng thơm. Các cụ ông, cụ bà anh ánh nét cười nhìn con cháu vui vầy sum họp….
→ Hoạt động hội sau phần lễ vừa thể hiện tinh thần thoải mái của người dân vừa thể hiện niềm vui, niềm hạnh phúc, niềm tin tưởng vào tương lai phía trước.
c. Sau buổi lễ chính:
Những quy định nghiêm ngặt sau ngày lễ chính: Sau lễ cúng, 9 ngày sau người lạ mới được bước vào làng.
Quy định nghiêm ngặt này nhấn mạnh ý nghĩa thiêng liêng mong muốn sự thanh sạch trong một mùa mới cho dân làng.
→ Cách triển khai nội dung thông tin theo quan hệ thời gian và trình tự đi từ loại đối tượng này đến loại đối tượng khác giúp cho thông tin được khai thác mạch lạc, thông suốt; người đọc dễ dàng tiếp nhận thông tin và từ đó làm nổi bật thông tin- nổi bật lễ tục được giới thiệu.
– Để thông tin nổi bật, cuốn hút bên cạnh việc sử dụng hình ảnh minh họa, người viết còn sử dụng những câu văn ngắn gọn, đơn giản nhưng giàu sức gợi, cuốn hút người đọc. Sử dụng các yếu tố miêu tả, biện pháp liệt kê, lời văn nhẹ nhàng, giàu hình ảnh.
3. Ý nghĩa của văn bản:
– Văn bản giới thiệu cụ thể một lễ tục có ý nghĩa của dân tộc Lô Lô. Qua văn bản, người đọc thấy được nét đẹp về văn hóa và tinh thần của người dân nơi đây. Lễ rửa làng không chỉ là một lễ hội mang ý nghĩa cầu mong sự thanh sạch trong cuộc sống, một mùa màng bội thu của dân tộc Lô Lô mà còn thể hiện rõ tính cộng đồng của dân tộc này – Đây chính là yếu tố giúp cho lễ tục này tồn tại bền vững.
– Văn bản là lời nhắc nhở mỗi cá nhân cần phải có ý thức tìm hiểu những giá trị văn hóa quanh ta. Cần biết trân trọng cách sống hòa điệu với tự nhiên, nương theo nhịp điệu của tự nhiên để được thanh thản và hạnh phúc.
Kiến thức về Soạn bài Lễ rửa làng của người Lô Lô ngắn nhất được triển khai cực chi tiết và dễ hiểu trong cuốn Làm chủ kiến thức Ngữ Văn 7 bằng sơ đồ tư duy – Tập 2. Các em có thể mua sách về để tham khảo thêm nội dung này và các bài soạn văn khác nhé!
Link đọc thử sách: https://drive.google.com/file/d/1HHJj1SClb8fhsj45K_nDXKIgBgnr5AAD/view
Tkbooks tự hào là nhà xuất bản sách tham khảo cho học sinh hàng đầu tại Việt Nam.